Czym jest diagnostyka komputerowa

Na temat diagnostyki komputerowej krąży wiele mitów. Jedni uważają, że jest bardzo prosta, bo przecież wystarczy tylko odczytać błędy i wszystko będzie jasne. Inni natomiast widząc setki linijek nieznanych zwrotów i znaków, łapią się za głowę nie próbując nawet dowiedzieć się o co w tym wszystkim chodzi. W tym artykule postaram się w prosty sposób wyjaśnić czym jest diagnostyka komputerowa, co można dzięki niej zrobić, co to jest OBD II, czym różnią się programy do diagnostyki i wiele więcej.

Diagnostyka komputerowa, od OBD do OBDII

Na początku lat 70 XX wieku Kalifornijski Urząd Ochrony Zasobów Powietrza zaczął pracować nad obniżeniem emisji szkodliwych związków do atmosfery przez transport. W wyniku ich prac powstał standard OBD, czyli system diagnostyki pokładowej, w który od 1988 roku musiał być wyposażony każdy samochód wyprodukowany na rynek amerykański. 

Każdy producent stosował jednak swoje własne standardy transmisji danych, różne kody opisujące usterki oraz inne gniazda diagnostyczne, co znacząco utrudniało pracę diagnostom i niezależnym serwisom. System OBD ułatwiał naprawę pojazdów, nie prowadził jednak do zmniejszenia emisji szkodliwych substancji przez samochody.

Zaczęto więc pracować nad nowym systemem w standardzie OBD II, który zaczął obowiązywać w USA w 1996 dla silników benzynowych, a w 1997 dla silników wysokoprężnych. Następnie na wzór amerykańskiego systemu OBD II wprowadzono w Europie system EOBD, który wszedł w życie w roku 2000 (silniki benzynowe) oraz w 2003 (silniki diesla). W samochodach produkowanych na rynek polski standard EOBD obowiązuje od 1 maja 2004r., czyli od daty wstąpienia Polski do Unii Europejskiej.

Głównymi założeniami systemu OBD II (EOBD) były:

• zmniejszenie emisji toksycznych związków wydzielanych przez samochody i większa możliwość ich kontrolowania
• ujednolicenie procesu diagnostyki (m.in.: te same kody błędów, jeden rodzaj gniazda diagnostycznego)
• prawne zagwarantowanie dostępu do informacji diagnostycznych oraz parametrów pracy silnika dla zainteresowanych 

Ogólnie mówiąc system OBD II umożliwia odczytanie informacji diagnostycznych za pomocą jednego urządzenia bez względu na producenta samochodu. 

Jak wygląda i gdzie znajduje się złącze OBD II

Gniazdo diagnostyczne, które potocznie nazywa się OBD II to tak naprawdę 16-stykowe złącze diagnostyczne DLC (Data Link Connector). Jest to złącze uniwersalne, które posiada praktycznie każdy samochód od 2000 roku. Budowa, wygląd czy przeznaczenie poszczególnych złączy zostały dokładnie sprecyzowane przez normę SAE J1962. Oczywiście nie ma sensu znać wszystkich wymagań, jednak niektóre mogą być przydatne. Złącze ma kształt trapezu – górny bok jest dłuższy od dolnego, dzięki czemu nie ma możliwości wpięcia wtyczki w nieprawidłowy sposób. Po drugie złącze musi być dostępne z fotela kierowcy, więc nie ma sensu szukać go pod maską, czy w bagażniku. Złącze powinno się także znajdować poniżej linii wzroku pasażerów, w odległości ok. 20cm od kierownicy, dlatego zawsze szukamy go w dolnej części kokpitu lub w tunelu środkowym. Ostatnia istotna informacja to łatwość dostępu – do złącza powinno się móc podłączyć bez użycia jakichkolwiek narzędzi. Od tej reguły są jednak wyjątki. Przykładowo we Fiacie Bravo trzeba odkręcić trzy śruby mocujące klapkę aby dostać się do złącza. 

Złącza OBD znajdują się w różnych miejscach w zależności od modelu samochodu. Przykładowo w Opel Astra H złącze znajduje się pod dźwignią hamulca ręcznego. Natomiast w Renault Clio IV znajduje się w schowku pod panelem klimatyzacji. Informacje na temat lokalizacji gniazda DLC w konkretnym samochodzie bez problemu można znaleźć w internecie. Te informacje można też znaleźć w innych miejscach. Przykładowo taka baza jest dostępna dla użytkowników programu diagnostycznego MaxiECU. 

Diagnostyka komputerowa, a kody błędów

Pierwszym etapem diagnostyki komputerowej jest odczyt błędów zarejestrowanych przez sterowniki samochodu. Zapisywane są one w przypadku przekroczenia parametrów dokładnie określonych przez producenta. Błędy składają się najczęściej z 5 znaków. Pierwszy znak jest literą i wskazuje na układ, którego dotyczy problem:

P – układ napędowy
B – nadwozie
C – podwozie
U – system komunikacyjny

Drugi znak to cyfra, która określa kto zdefiniował konkretny błąd. Cyfra 0 oznacza błąd zdefiniowany przez SAE (stowarzyszenie inżynierów samochodowych), czyli w praktyce dotyczący wszystkich producentów. Natomiast cyfra 1 oznacza indywidualny błąd konkretnego producenta.

0 – błędy SAE
1 – błędy producenta

Trzeci znak dokładniej precyzuje układ, w którym wystąpiła usterka. Przykładowo cyfra 4 oznacza układ dotyczący kontroli emisji spalin. Ostatnie dwie cyfry dokładnie definiują rodzaj oraz miejsce wystąpienia usterki.

Programy do diagnostyki komputerowej

Na rynku istnieje cała masa programów do diagnostyki komputerowej, zaczynając od kostek, które współpracują z aplikacjami na telefon, a kończąc na profesjonalnych programach diagnostycznych. Aby wyjaśnić Ci, czym różnią się programy do diagnostyki komputerowej, musisz wiedzieć, że norma OBD II narzuciła na producentów obowiązek dostępu tylko do pewnych grup informacji. Są to przede wszystkim układy dotyczące emisji toksycznych spalin, układu paliwowego czy elektroniki silnika. Producenci nie muszą jednak udostępniać dostępu do innych sterowników samochodu. To dlatego za pomocą kostki i aplikacji będziesz w stanie zdiagnozować tylko silnik samochodu i odczytać podstawowe parametry jego pracy. Dostęp do pozostałych sterowników i innych funkcji będzie jednak niedostępny. Oczywiście możesz przeprowadzić podstawową diagnostykę takim programem, jednak zwróć uwagę, aby korzystać z oryginalnych interfejsów, a nie chińskich podróbek. 

Na różnych aukcjach można także spotkać oferty pirackich wersji profesjonalnych programów do diagnostyki. Krótko wyjaśnię, dlaczego nie jest to dobre rozwiązanie. Po pierwsze podłączając taki program do samochodu, ryzykujesz uszkodzeniem pojazdu, ponieważ oprogramowanie jak i sama wtyczka to tylko kopie które zawierają całą masę błędów i niedoróbek. Znam wiele sytuacji, kiedy to podczas podłączania takiego programu w samochodzie powstały nieodwracalne usterki, przez co konieczna była bardzo kosztowna wizyta w serwisie ASO. Dodatkowo instalacja pirackiego oprogramowania jest bardzo skomplikowana i wymaga łamania klucza licencyjnego, co jest po prostu łamaniem prawa. Istnieją odpowiednie służby, które zajmują się wyłapywaniem tego typu przestępstw, dlatego pewnego dnia do mieszkania, czy warsztatu takiej osoby może zapukać Policja. Względem takiej osoby może zostać także wszczęte postępowanie, którego skutkiem w najlepszym wypadku będzie konieczność zwrotu poniesionych przez producenta strat oraz koszty procesu sądowego. 

Co powinien oferować dobry program do diagnostyki komputerowej

Jeżeli już wiesz jakich programów powinieneś unikać, teraz pokażę Ci jakimi cechami powinien wyróżniać się dobry program do diagnostyki samochodu, tak abyś wiedział na co zwracać uwagę podczas zakupu. 

Odczyt i kasowanie kodów błędów

Diagnostyka komputerowa nie polega tylko na odczycie i kasowaniu zapisanych usterek. Nie mniej jednak jest to podstawowa funkcja, którą powinien posiadać każdy komputer diagnostyczny. W tym przypadku zwróć uwagę, czy program oferuje dostęp do wszystkich sterowników samochodu, a nie tylko np. do elektroniki silnika.

Wyświetlanie parametrów bieżących

Ta funkcja umożliwia odczyt parametrów pracy poszczególnych podzespołów, systemów, czy czujników. Analizując poszczególne parametry zmieniające się w czasie rzeczywistym, będziesz w stanie dokładnie ocenić stan poszczególnych podzespołów, a także zidentyfikować usterki. Dzięki tej funkcji możesz przykładowo sprawdzić przebieg zapisany w sterownikach, czy odczytać korekty paliwowe.

Informacje o sterowniku

Ta funkcja umożliwia wyświetlenie informacji o sterowniku jak np. data produkcji, numer części czy numer VIN. Dzięki niej będziesz w stanie np. określić czy dany sterownik jest oryginalny.

Wykresy

Ta funkcja ściśle współpracuje z parametrami bieżącymi. Dzięki niej możesz wyświetlać w formie wykresu i porównywać zmieniające się parametry w czasie rzeczywistym.
Przykładowo możesz wyświetlić zadane i rzeczywiste ciśnienie doładowania turbosprężarki oraz prędkość obrotową silnika i obserwować jak te parametry zmieniają się na wykresie podczas jazdy. Pozwoli Ci to na wstępną ocenę stanu turbiny w samochodzie.

Testy elementów wykonawczych

Dzięki tej funkcji będziesz w stanie z poziomu komputera wymusić pracę poszczególnych elementów. Przykładowo możesz uruchomić wentylator chłodnicy, czy opuścić poszczególne szyby. Pozwoli Ci to ustalić, czy uszkodzeniu uległ konkretny element, czy może problem leży np. w samym włączniku lub okablowaniu.

Kodowanie

Dzięki funkcji kodowania będziesz w stanie zmienić poszczególne ustawienia sterownika. Przykładowo w ten sposób możesz aktywować włączenie świateł w samochodzie po otwarciu zamka centralnego. Możliwości kodowania są uzależnione od konkretnego sterownika oraz producenta samochodu.

Adaptacje

Ta funkcja pozwala przykładowo na wymuszenie wypalania filtra cząstek stałych lub kasowanie inspekcji olejowych. Adaptacje są też konieczne podczas wymiany niektórych podzespołów jak np. przepływomierz, czy zawór EGR.

Automatyczne skanowanie samochodu

To bardzo przydatna funkcja, która pozwala jednym kliknięciem rozpocząć skanowanie wszystkich dostępnych sterowników w samochodzie w poszukiwaniu błędów. Dzięki niej nie trzeba podłączać się osobno do każdego sterownika. Wystarczy jedno kliknięcie, a komputer sam będzie podłączał się do kolejnych sterowników. Korzystam z niej bardzo często podczas sprawdzania samochodów przed kupnem, ponieważ pozwala zaoszczędzić naprawdę sporo czasu i niepotrzebnego klikania 🙂

Protokół z diagnostyki komputerowej 

Dobry program umożliwia też wygenerowanie raportu z przeprowadzonej diagnostyki. Dzięki temu możesz przekazać taki dokument klientowi lub przeanalizować na spokojnie wszystkie zapisane błędy.

Aktualizacje

Podczas zakupu komputera diagnostycznego zwróć także uwagę na kwestie aktualizacji. W tym przypadku istotna jest ich częstotliwość oraz, czy są to aktualizacje, które faktycznie wprowadzają nowe funkcje, czy tylko niepotrzebne zmiany wyglądu. Zwróć także uwagę, czy są one darmowe. 

Wsparcie techniczne

Ostatnia kwestia, na którą warto zwrócić uwagę kupując program diagnostyczny, to wsparcie techniczne. Jeżeli podczas diagnostyki napotkasz problem, w większości przypadków nie pomogą wpisy na forum. Wtedy warto skorzystać z pomocy technicznej, która znając konkretne oprogramowanie na pewno pomoże w rozwiązaniu problemu.

Pełna diagnostyka komputerowa wymaga kompleksowych rozwiązań i funkcji. Te wszystkie możliwości daje program do diagnostyki komputerowej MaxiECU, z którego osobiście korzystam podczas sprawdzania samochodów. MaxiECU to dobre rozwiązanie zarówno dla profesjonalistów np. mechaników, jak również amatorów którzy potrzebują komputera diagnostycznego dla własnych potrzeb. Zasadniczym plusem tego programu jest jego modułowość. Dzięki temu możesz wykupić dostęp tylko do jednej lub kilku marek  samochodów, które Cię interesują lub od razu wykupić pełny pakiet. 

Za pomocą tego programu przeprowadziłem już diagnostykę kilkuset samochodów i do tej pory nie zawiódł mnie on ani razu 🙂 Jeżeli nie jesteś pewny, czy MaxiECU to dla Ciebie dobre rozwiązanie w zakładce funkcjonalności poznasz pełne możliwości tego programu.

Mam nadzieję, że wyjaśniłem Ci czym jest diagnostyka komputerowa. Naprawa współczesnych samochodów nie jest praktycznie możliwa bez komputera diagnostycznego. Jednak jak sam widzisz diagnostyka komputerowa to całkiem złożony proces, który wymaga odpowiedniego sprzętu oraz wiedzy. Jeżeli nauczysz się z niej odpowiednio korzystać, da Ci całkiem nowe możliwości i sporo satysfakcji.